Είναι καλά γνωστό ότι τα χωριστά δημοψηφίσματα του Απρίλη του 2004 για την περιεκτική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος ακολουθήθηκαν από αδιέξοδο τριών χρόνων. Αμέσως μετά την εκλογή μου στην Προεδρία, το Φεβρουάριο του 2008, ανέλαβα σειρά πρωτοβουλιών που οδήγησαν στην έναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Όπως συμφωνήθηκε με το ...
Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, αυτές οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται στη βάση της αρχής της κυπριακής ιδιοκτησίας, χωρίς αυστηρά χρονοδιαγράμματα και χωρίς οποιαδήποτε δυνατότητα μιας νέας επιδιαιτησίας. Είναι επίσης συμφωνημένο ότι οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, των οποίων ο ρόλος είναι υποβοηθητικός.
Η εν λόγω διαδικασία υιοθετήθηκε από σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό έγινε ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη των πικρών εμπειριών του παρελθόντος, όταν ξένοι ετοίμασαν το Σχέδιο Ανάν και επέβαλαν τη μεροληπτική επιδιαιτησία υπέρ της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής πλευράς. Αυτό κατέληξε σε ένα άδικο και μη ισορροπημένο σχέδιο και μια μη λειτουργική και μη βιώσιμη διευθέτηση. Για αυτούς τους λόγους, εκείνο το σχέδιο απορρίφθηκε δικαίως από το 76% των Ελληνοκυπρίων.
Ήταν, επομένως, απαραίτητο να επιφέρουμε τέτοιες ουσιώδεις βελτιώσεις στις διάφορες πτυχές του κυπριακού προβλήματος που θα επέτρεπαν μια πιθανή συμφωνία να είναι αποδεκτή στους Ελληνοκυπρίους. Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας διαπραγματευτικής διαδικασίας, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει με συνέπεια επιμείνει σε αυτή την προσέγγιση.
Την ίδια στιγμή κατά την κατάθεση των θέσεων της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων η ελληνοκυπριακή πλευρά υπήρξε εξαιρετικά προσεκτική ώστε να αποφύγει να επηρεάσει την ευαίσθητη ισορροπία που δημιουργήθηκε όλα αυτά τα χρόνια στο πλαίσιο των καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα. Πράγματι, οποιοσδήποτε ουδέτερος παρατηρητής θα μπορούσε με ευκολία να συμπεράνει ότι οι θέσεις μας σέβονται αυτή την ισορροπία ειδικά σε θέματα, όπως η εκπροσώπηση στους ομοσπονδιακούς θεσμούς, η λήψη αποφάσεων κ.λ.π., που αφορούν τη συμφωνημένη βάση/πλαίσιο της λύσης, δηλαδή ένα κράτος με μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνη διεθνή προσωπικότητα, και μία και μόνη ιθαγένεια· μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά, προτείνοντας την εκ περιτροπής προεδρία με σταθμισμένη ψήφο, είχε την πρόθεση να ενδυναμώσει το θεσμό της Προεδρίας προς το συμφέρον και των δύο κοινοτήτων, ενώ θα διατηρούνται κάποια από τα στοιχεία που αποτελούσαν την πρόταση Ανάν για την εκτελεστική εξουσία. Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση Ανάν για την εκτελεστική εξουσία καθόρισε την περίοδο εναλλαγής σε 4:2. Ενσωμάτωσε επίσης την αρχή της διασταυρωμένης ψήφου στην εκλογή της εκτελεστικής εξουσίας. Αυτά τα στοιχεία ήταν πλήρως ευδιάκριτα στην ελληνοκυπριακή πρόταση, η οποία διατηρεί το σκεπτικό ότι το πολιτικό βάρος της τουρκοκυπριακής κοινότητας στην εκλογή του Ελληνοκύπριου Προέδρου/Αντιπροέδρου είναι ίσο με το πολιτικό βάρος των Ελληνοκυπρίων στην εκλογή του Τουρκοκύπριου Προέδρου/Αντιπροέδρου.
Είναι, επομένως, λυπηρό το γεγονός ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν επέμειναν σε παρόμοια θέση. Πολλές από τις θέσεις τους αντικρούουν τόσο τη συμφωνημένη βάση όσο και την ευαίσθητη ισορροπία που δημιουργήθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Ως ένδειξη, και χωρίς αυτή να είναι εξαντλητική κατ’ ουδένα τρόπο, επιθυμώ να υπογραμμίσω μερικά παραδείγματα ως ακολούθως:
* Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε εκ περιτροπής προεδρία σε αναλογία 2:1, παρά το ότι η αναλογία πληθυσμού είναι 4:1. Οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν σε αναλογία 3:2.
* Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε αναλογία 6:3 στο Υπουργικό Συμβούλιο. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει σε αναλογία 7:5.
* Όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων στο Υπουργικό Συμβούλιο, το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε για τουλάχιστον μια ψήφο από κάθε κοινότητα. Η τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί ταυτόχρονη θετική ψήφο τόσο του Προέδρου όσο και του Αντιπροέδρου για να ληφθεί απόφαση.
* Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε ειδικές πλειοψηφίες μόνο στη Γερουσία. Εντούτοις, οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν σε ειδικές πλειοψηφίες και στην Κάτω Βουλή.
* Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ότι ο Διευθυντής και ο Υποδιευθυντής για 5-6 Ομοσπονδιακά Τμήματα δεν θα προέρχονται από την ίδια ομόσπονδη μονάδα και ότι οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από κοινού. Η τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί αυτό να ισχύσει για όλα τα ομοσπονδιακά τμήματα, θεσμούς και διοικητικά όργανα.
* Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ότι οι αποφάσεις για θέματα που αφορούν εξωτερικές σχέσεις εντός της σφαίρας των αρμοδιοτήτων των συνιστώντων κρατιδίων θα λαμβάνονταν μετά από διαβούλευση μαζί τους. Η θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς είναι ότι τέτοιες αποφάσεις θα λαμβάνονται σε συμφωνία μαζί τους.
* Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε ότι οι ομόσπονδες μονάδες έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν διεθνείς συμφωνίες σε εμπορικά και πολιτιστικά θέματα. Η τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί τέτοιο δικαίωμα για όλες τις αρμοδιότητες της των ομόσπονδων μονάδων, πράγμα το οποίο, μεταξύ άλλων, αντικρούει τη συμφωνημένη αρχή της μιας και μόνης διεθνούς προσωπικότητας.
* Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ένα και μόνο FIR. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί δύο FIRs.
* Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε ότι οποιαδήποτε προηγούμενη πράξη θα αναγνωριζόταν ως έγκυρη νοουμένου ότι, μεταξύ άλλων, δεν είναι ασύμβατη με το διεθνές δίκαιο. Η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν το αποδέχεται.
Τα πιο πάνω παραδείγματα δείχνουν ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά υποστηρίζει θέσεις που αντιτίθενται στη συμφωνημένη βάση και τις ευαίσθητες ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια δεκαετιών διαπραγματεύσεων. Δεν είναι δυνατό να αναμένεται από την ελληνοκυπριακή πλευρά να αποδεχθεί θέσεις που ξεπερνούν τις ισορροπίες στην πραγματικότητα σε τέτοιο βαθμό. Ακόμη και αν τις αποδεχόμασταν, είναι σίγουρο ότι αυτές θα απορρίπτονταν σε ένα νέο δημοψήφισμα, καταστροφικό για τις προοπτικές μιας αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης του κυπριακού προβλήματος.
Ο επικείμενος εντατικός γύρος των συνομιλιών που αρχίζει σήμερα είναι κρίσιμης σημασίας για το αποτέλεσμα ολόκληρης της προσπάθειας. Είναι προφανές ότι για να συνεχίσουμε σε ένα τελικό γύρο θα πρέπει να υπάρξει τέτοια σύγκλιση που θα επέτρεπε την πραγματοποίηση του. Αυτό είναι, επιπλέον, απαραίτητο εφόσον αποφασίσαμε ότι αυτή τη φορά δεν θα υπάρξει επιδιαιτησία, αλλά μια καθαρά κυπριακής ιδιοκτησίας λύση.
Καταλήγοντας, η ελληνοκυπριακή πλευρά επιθυμεί να σας διαβεβαιώσει για τη σταθερή δέσμευσή της στο στόχο της εξεύρεσης μιας περιεκτικής διευθέτησης βασισμένης στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και στο συμφωνημένο πλαίσιο για ένα και μόνο ομόσπονδο, διζωνικό, δικοινοτικό κράτος, με μια και μόνη κυριαρχία, μια και μόνη διεθνή προσωπικότητα, μια και μόνη ιθαγένεια και πολιτική ισότητα όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, που θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων των Κυπρίων.
Ο κ Χριστόφιας και οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι δεν ήταν στις προθέσεις του κ Χριστόφια η δημιουργία συνειρμών για επαναφορά του ΑΝΑΝ. Αυτό εμείς δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Μπορεί όμως να το εξετάσουμε αναλύοντας την πολιτική του για το Κυπριακό από το 2004 και ιδιαίτερα τους τελευταίους 22... See More μήνες που ο ίδιος διαχειρίζεται το Κυπριακό. Άποψη μου είναι ότι πέραν των φραστικών γενικών δηλώσεων του κ Χριστόφια εναντίον του ΑΝΑΝ, του τύπου "το ΑΝΑΝ είναι νεκρό" ή "το ΑΝΑΝ έχει απορριφθεί από τον λαό" δεν υπάρχει τίποτε συγκεκριμένο και καταγραμμένο στην πολιτική του όπως αυτή καταγράφεται από τις πράξεις και παραλήψεις του μέχρι σήμερα που να "μεθοδεύει" στην αποτροπή επαναφοράς του σχεδίου ΑΝΑΝ. Ακόμα και στην πρόταση του προς το ΔΗΚΟ τον Φεβρουάριο του 2008 μιλούσε για δέσμευση του να μην επαναφέρει ΠΑΝΟΜΟΙΟΤΥΠΟ σχέδιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕάν η επαναφορά ΑΝΑΝ δεν ήταν στις προθέσεις του τότε η ως άνω επιστολή αποκαλύπτει μια επικίνδυνη ανεπάρκεια τόσο του ιδίου αλλά και των συμβούλων του στον χειρισμό του Εθνικού θέματος. Ανεπάρκεια που απεδείχθη ουκ ολίγες φορές σε όλο το διάστημα που βρίσκεται στο πηδάλιο της εξουσίας. Υπενθυμίζω το Κοινό Ανακοινωθέν της 23ης Μαΐου 2008, το οποίο 15 μήνες μετά η Τουρκία και ο Ταλάτ επικαλούνται για να δώσουν νομική εγκυρότητα στην παρεκτροπή της βάσης των συνομιλιών σε Συνομοσπονδιακή λύση.