Κουμανδαρία, το αρχαιότερο κρασί στον κόσμο που παράγεται ακόμη

Ο οικισμός των Πάνω Κυβίδων, σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, «υπήρχε τουλάχιστον από την περίοδο της φραγκοκρατίας» και συνδέεται με τη μεσαιωνική οικογένεια ντε Κεβίδες (de Quevides).

Ο ντε Μας Λατρί αναφέρει πως το χωριό, την περίοδο της φραγκοκρατίας, ανήκε στους κόμητες της Έδεσσας. Ο ίδιος συμπληρώνει πως το 1468, οι Πάνω Κυβίδες, όπως και τα χωριά Λυσός, Περιστερώνα και Πελαθούσα, δωρίθηκαν από το βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Β΄ στη μητέρα του, Μαριέττα της Πάτρας.   Για την πράξη αυτή του Ιακώβου Β΄, γράφτηκαν τα εξής στην Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια : «πιθανώς ο βασιλιάς Ιάκωβος είχε πάρει τότε το χωριό από τον ...
Έκτορα ντε Κεβίδες (εάν το χωριό ανήκε σ’ αυτόν). Ο Έκτωρ ντε Κεβίδες, αξιωματούχος του βασιλείου, είχε θανατωθεί ως προδότης από τον Ιάκωβο, λίγα χρόνια πιο πριν (το 1461) γιατί είχε ταχθεί με το μέρος της αντιπάλου του Ιάκωβου, βασίλισσας Καρλόττας».

Η επαρχία Λεμεσού ήταν το κέντρο παραγωγής και εμπορίας κρασιού στην Κύπρο. Η καλλιέργεια του αμπελιού στην Κύπρο είναι ένα τόσο αρχαίο επάγγελμα όσο είναι αρχαία τα βασίλεια της Αμαθούντας και του Κουρίου και βαθιές οι ρίζες των ανθρώπων της. Από διάφορες ιστορικές αναφορές, είναι επιβεβαιωμένο ότι η Κύπρος παράγει κρασί για περισσότερο από 4.000 χρόνια.  Οι αρχαίοι, λάτρεις της φύσης και της ομορφιάς, διάλεξαν το γνωστότατο κρασοπαραγωγό νησί της Κύπρου σαν κέντρο λατρείας της Αφροδίτης, θεάς της γονιμότητας και του έρωτα, καθώς και του Διόνυσου, Θεού του κρασιού.

Ο μεγάλος τραγικός συγγραφές Ευριπίδης, διαλέγει «τις ομαλές πλαγιές» του Ολύμπου στην Κύπρο για κατοικία των Μουσών, των Χάριτων και του Βάκχου που είναι πάντα έτοιμοι για κάθε γιορτή και χαρούμενο γλέντι.

Οι μεγάλοι σε διάρκεια γιορτασμοί για τη λατρεία της Αφροδίτης, συμπίπτουν ή ακολουθούνται από τους γιορτασμούς για τη λατρεία του Διόνυσου, θεού της χαράς, του κεφιού και της φύσης γενικά.

Ο γεωγράφος Στράβωνας στο βιβλίο 14 αναφέρεται στα ωραία κυπριακά κρασιά, ο φυσιολόγος Πλίνιος στο βιβλίο 14, κεφάλαιο 7 περιλαμβάνει το όνομα της Κύπρου σε μια λίστα παραγωγών χωρών ακριβών κρασιών, ο Ησίοδος τον 8^ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται σ’ αυτό το κρασί σαν “Κυπριακή Μάννα”. ο Άγιος Γρηγόριος μιλά για την αφθονία των κυπριακών κρασιών, ο Απόνιος αναφέρεται στα μεγάλα τσαμπιά των κυπριακών σταφυλιών και δικαίως έχει την παλαιότερη παράδοση από οποιοδήποτε άλλο κρασί σ’ ολόκληρο τον κόσμο».

Σχεδόν όλες οι εξαγωγές κρασιού και οινοπνευματωδών γίνονταν από την αρχή μέσω του λιμανιού της Λεμεσού.  Στη Λεμεσό βρίσκεται επίσης και η περιοχή παραγωγής της κουμανδαρίας, που είναι ένα πραγματικό κρασί το οποίο φέρει το όνομα της περιοχής προέλευσης του.  Ο τρόπος παρασκευής της κουμανδαρίας είναι σήμερα ο ίδιος όπως εδώ και πολλούς αιώνες πριν.  Στην επαρχία Λεμεσού βρίσκονται ακόμη και οι δύο γνωστότατες περιοχές παραγωγής επιτραπέζιων σταφυλιών ποιότητας, τα κρασοχώρια και η Πιτσιλιά.

Η Λεμεσός είναι κοινά αναγνωρισμένη σαν η κρασοπαραγωγός πόλη της Κύπρου.  Το 1987 το Διεθνές Γραφείο Αμπελιού και Κρασιού εισηγήθηκε την ανακήρυξη της Λεμεσού σε «Πόλη του Αμπελιού και του Κρασιού».  Στις 31 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου κατά τη Γενική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Σαν Μαρίνο της Ιταλίας, η Λεμεσός ανακηρύχθηκε σε «Πόλη του Αμπελιού και του Κρασιού» και ο Πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου Αμπελιού και Κρασιού βράβευσε με μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα το Δήμαρχο Λεμεσού.

Η «κουμανταρία», που είναι ένα από τα καλύτερα Κυπριακά κρασιά, το οποίο παράγεται στην Κύπρο για χιλιετίες από σταφύλια από ποικιλίες ξυνιστέρι και μαύρο που έχουν εκτεθεί στο ήλιο. Σύμφωνα με την ιστορία, κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, όταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος το 1191 πήγαινε προς τους Αγίους τόπους, μεγάλη θαλασσταραχή  ανάγκαζει αυτον και τους άντρες του να βρούν καταφύγιο στην Κύπρο.  Δεν αργεί όμως να έρθει σε ρίξη με τον τότε Βασιλέα της Κύπρου, Ισαάκιο Κομνηνό και στη συνέχεια κατακτάει το νησί.   Κτίζει το Κάστρο του στο Κολόσσι (το χωριό της γιαγιάς μου από την πλευρά της μητέρας μου) και εκεί παντρεύεται τη Βερεγγάρια και στους γάμους τους απολαμβάνουν αυτό το υπέροχο τοπικό κόκκινο κρασί.  Ο Ριχάρδος ονομάζει αυτό το κρασί ως “Το κρασί των Βασιλέων και ο Βασιλιάς των Κρασιών”.

Μέχρι το τέλος του αιώνα, πουλάει το νησί στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών και αυτοί με τη σειρά τους στον Γκυ Ντε Λουσιγνάν.  Παρόλα αυτά κρατούν ένα φέουδο κοντά στη Λεμεσό, όπου καλλιεργούν αμπέλια.   Το φέουδο αναφέρεται ως «Μεγάλη Διοίκησή - Commanderie», για να το ξεχωρίζουν από δύο άλλα μικρότερα φέουδα, ένα στην Πάφο και ένα στην Κυρήνεια.  Οι Ναϊτες Ιπποτές μαθαίνουν να παρασκευάζουν το κρασί και αρχίζουν να το εξάγουν στους Βασιλικούς Οίκους της Ευρώπης, όπου γίνεται γνωστό με την ονομασία Κομανταρία και η περιοχή όπου το καλλιεργούσαν έμεινε γνωστή μέχρι τις μέρες μας σαν Κουμανταρία.  Σύμφωνα με ένα θρύλο, το 1223 «η κουμανταρία στέφθηκε από το Βασιλιά της Γαλλίας, Βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο, ως «ο απόστολος των κρασιών».

 Η φήμη της Κουμανταρίας εξαπλώνετε σε όλην την Ευρώπη και Γάλλοι και Πορτογάλλοι έμποροι της εποχής μεταφέρουν μοσχεύματα Κυπριακών ποικιλιών κρασιών στη χώρα τους.  Οι Πορτογάλλοι  καλλιεργούν τα μοσχεύματα στο νησί Madeira, όπου ευδοκιμούν και φτιάχνουν το γλυκό και πολύ γνωστό σήμερα κρασί Madeira. Την πληροφορία αυτή, ότι δηλαδή το κρασί Madeira οινοποιείται από σταφύλια που προέρχονται από κυπριακά μοσχεύματα αμπέλου, δίδουν οι ίδιοι οι οινοπαραγωγοί της περιοχής, μέσω μιας ειδικής καρτέλας που προσαρτούν στον λαιμό της φιάλης.  Το Ουγγρικό κρασί Tokay  και το Ιταλικό Marsala είναι παρόμοια περίπτωση.

Ο Θεοβάλδος Β’ της Καμπανίας (Thibaud de Blois / Thibaut IV le Grand,) ή Θεοβάλδος ο μέγας ήταν 4ος κόμης του Μπλουά και Κόμης της Καμπανίας, όταν επέστρεφε από τις Σταυροφορίες, επισκέφτηκε στην Κύπρο τη ξαδέλφη του, Αλίκη, Βασίλισσα της Κύπρου.  Έμεινε έκθαμβος από το ωραίο κρασί, τους Αμπελώνες και τα τριατάφυλλα της Κύπρου,  Σαν δώρο η Αλίκη του έδωσε να φυτέψει τριαντάφυλλα και ρόδα.  Τα φύτεψε στην περιοχή της Μάρνης και από αυτά τα αμπέλια άρχισε η παραγωγή της Σαμπάνιας.