ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΟΗΕ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΗΝ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ Αντιθέσεις και διαφωνίες

Η καπιταλιστική ανάπτυξη, που έχει ως αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος, εξηγεί σε σημαντικό βαθμό πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα...

Ραντεβού στην Κοπεγχάγη έχουν δώσει από αύριο και έως τις 18 του μήνα πάνω από 60 ηγέτες και 30.000 κυβερνητικοί αξιωματούχοι, εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών, επιστήμονες, στελέχη πολυεθνικών και ακτιβιστές. Ο λόγος της παρουσίας αυτού του ετερόκλητου πλήθους στην πρωτεύουσα της Δανίας είναι η Σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα. Ωστόσο, σ' αυτήν τη συνάντηση υπάρχει μία παραδοξότητα: Είναι βέβαιο πως οι σύνεδροι θα αποτύχουν στον πρωταρχικό τους στόχο, που ήταν η επίτευξη μίας διεθνούς νομικά δεσμευτικής συμφωνίας που θα μείωνε κατά 50% τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου στα επίπεδα του 1990 και θα απέτρεπε την πάνω από δύο βαθμούς Κελσίου αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα...

Τότε γιατί πάνε όλοι αυτοί στην Κοπεγχάγη; Ποια η ανάγκη να μεταβούν εκεί οι ηγέτες ΗΠΑ, Βραζιλίας, Ιαπωνίας, Κίνας, Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας κ.λπ.; Γιατί η κυβέρνηση της Δανίας αποφάσισε να δαπανήσει πάνω από 620.000.000 κορόνες μόνο και μόνο για την αστυνόμευση της πόλης και την επιβολή νέων έκτακτων μέτρων, όπως «προληπτικές» συλλήψεις, πολύωρες ανακρίσεις και τεράστια πρόστιμα για κάθε είδους παραβατική συμπεριφορά; Γιατί τα στελέχη των πολυεθνικών του πετρελαίου, οι «ντίλερ» εταιρειών «πράσινων» τεχνολογιών και οι μεσίτες των απανταχού Χρηματιστηρίων ...Ρύπων δίνουν το «παρών» σε αυτή τη Σύνοδο; Σίγουρα, όχι για να σώσουν τον πλανήτη ή να απαλύνουν τα βάσανα εκατομμυρίων ανθρώπων απ' τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών σε δεκάδες αναπτυσσόμενες χώρες. Τότε, γιατί πάνε στην Κοπεγχάγη;

Πολλοί απ' αυτούς προσπαθούν να εξασφαλίσουν μία καλύτερη θέση και σ' αυτήν τη διεθνή εμποροπανήγυρη με πρόσχημα το περιβάλλον και βασικό έπαθλο ένα καλό κομμάτι απ' την πίτα των δισεκατομμυρίων και των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που έχουν στηθεί τα τελευταία χρόνια γύρω από την ταλαιπωρημένη υπόθεση που λέγεται πλανητικές κλιματικές αλλαγές... Βεβαίως, δεν λείπουν και άλλοι (κυρίως κυβερνητικοί αξιωματούχοι) που μεταβαίνουν στην Κοπεγχάγη για δημόσιες σχέσεις και βελτίωση του τάχα «οικολογικού» προφίλ τους στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (βλέπε Ομπάμα, Σαρκοζί, Μέρκελ κ.ά.).

Ετσι, αυτό που αναμένεται να κυριαρχήσει στη Σύνοδο είναι η αντιπαράθεση ανάμεσα στις πλούσιες βιομηχανικές χώρες (που υπήρξαν και οι μεγαλύτεροι ρυπαντές του πλανήτη αιώνες μετά τη βιομηχανική επανάσταση...) και στις αναπτυσσόμενες χώρες και αναδυόμενες οικονομικά υπερδυνάμεις (Κίνα, Ινδία). Παρά τις όποιες προσπάθειες για κουκούλωμα και σ' αυτήν την αρένα η ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση θα συνεχιστεί, αφού τα αντικρουόμενα συμφέροντα καλά κρατούν...
Προτάσεις και αντιπαραθέσεις

Στις αρχές της βδομάδας κυκλοφόρησε το προσχέδιο της «συμφωνίας», ή, καλύτερα, της διακήρυξης που προετοιμάζει η προεδρεύουσα της Συνόδου Δανέζα υπουργός Περιβάλλοντος Κόνι Χέντεγκααρντ. Σύμφωνα με πληροφορίες διεθνών πρακτορείων, η υπουργός πρότεινε μείωση κατά 50% των αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 στα επίπεδα της προηγούμενης 20ετίας, υποστηρίζοντας πως οι πλούσιες βιομηχανικές χώρες θα πρέπει να επωμιστούν το 80% της μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα... Ωστόσο, η πρότασή της κάθε άλλο παρά ενθουσίασε τους αξιωματούχους αναπτυσσόμενων χωρών, αφού η πρότασή της ήταν γενικόλογη και δεν καθόριζε βραχυπρόθεσμους στόχους για τις πλούσιες χώρες.

«Μοιραία», λοιπόν, η πρόταση αυτή απερρίφθη άμεσα από την Ινδία, την Κίνα, τη Νότια Αφρική και τη Βραζιλία, που ζητούν οι πλούσιες χώρες Δύσης και Ανατολής να επωμιστούν τη μερίδα του λέοντος στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και να πάρουν πραγματικά σκληρά μέτρα έως το 2020.

Ειδικότερα, οι θέσεις ορισμένων εκ των σημαντικότερων συνέδρων της Κοπεγχάγης για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:

* Η Κίνα έχει ανακοινώσει ότι θα μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως 45% μέχρι το 2020, με κριτήριο τα επίπεδα του 2005 (και όχι του '90, όπως ζητούν ΕΕ και ΗΠΑ), προωθώντας μεταξύ άλλων την παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πυρηνικούς σταθμούς, την αναδάσωση τεράστιων περιοχών κ.λπ.
* Η Ινδία ανακοίνωσε ότι θα μειώσει τα αέρια του θερμοκηπίου έως 24% μέχρι το 2020 με βάση τα επίπεδα του 2005.
* Η ΕΕ έχει ανακοινώσει ότι προτίθεται να μειώσει υπό κάποιες προϋποθέσεις τα αέρια του θερμοκηπίου έως και 30% (από 20% που είχε προτείνει αρχικά) στα επίπεδα του 1990 έως το 2020. Ειδικότερα, Γαλλία και Βρετανία έχουν προτείνει και τη συγκρότηση ενός Ταμείου Κλιματικών Αλλαγών που θα χρηματοδοτείται (απ' τους λαούς του κόσμου...) με περίπου 10 δισ. το χρόνο, προκειμένου να βοηθούνται οι αναπτυσσόμενες χώρες από τις κλιματικές αλλαγές. Ωστόσο, στα μέσα της βδομάδας, η Χέλεν Κλαρκ, διευθύντρια Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ, υπολόγισε ότι ένα τέτοιο Ταμείο θα έπρεπε να χρηματοδοτείται με αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ετησίως, ώστε να έχει κάποιο απτό αποτέλεσμα μία βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες...
* Οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει ότι προτίθενται να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 17% έως το 2020 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005 (δηλαδή πραγματική μείωση 3% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990) και κατά ...83% έως το 2050.
* Η Ρωσία έχει προτείνει την κατά 25% μείωση του διοξειδίου του άνθρακα έως το 2020 με βάση τα επίπεδα του '90 και είναι θετική στην υιοθέτηση μίας πολιτικής συμφωνίας υπό δύο όρους: α) θα συμμετέχουν όλοι σ' αυτήν και β) θα συνυπολογιστεί η δυνατότητα των τεράστιων ρωσικών δασών για απορρόφηση του CO2 απ' τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου...
* Η Ιαπωνία έχει προτείνει την έως 25% μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2020 στα επίπεδα του 1990.
* Η κυβέρνηση της Αυστραλίας απέτυχε να περάσει στη Γερουσία το νομοσχέδιο για την εμπορία ρύπων, τη χρηματοδότηση μεγάλων εταιρειών και την επιβολή ενός «περιβαλλοντικού» φόρου και μεταβαίνει στην Κοπεγχάγη κηρύσσοντας πως η όποια «λύση» θα πρέπει να βασίζεται στην αγορά...
* Οι χώρες της Ομάδας των Οκτώ πλουσιότερων χωρών (ΗΠΑ, Ρωσία, Καναδάς, Ιαπωνία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία) είχαν «δεσμευτεί» τον Ιούλη στην Ιταλία πως θα κόψουν συνολικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 80% έως το 2050, δίχως βεβαίως να ορίσουν σαφή χρονοδιαγράμματα...

Αυτές οι αντιθέσεις είναι δύσκολο να γεφυρωθούν, πόσο μάλλον να οδηγήσουν σε μία διεθνώς δεσμευτική συμφωνία. Η Δανία θα ήταν ευχαριστημένη με μία διακήρυξη πέντε έως οκτώ σελίδων «πολιτικά δεσμευτικού χαρακτήρα» με παραρτήματα που θα αναφέρουν ξεχωριστά τις υποχρεώσεις κάθε χώρας και που, ουσιαστικά, θα παραπέμπουν το ζήτημα της επίτευξης μίας συμφωνίας που θα αντικαταστήσει το Πρωτόκολλο του Κιότο μέσα στο 2010 (πιθανώς σε μία διεθνή συνάντηση τον Ιούνη στη Βόννη ή το Δεκέμβρη στο Μεξικό)...
Οι λαοί θα πληρώσουν το μάρμαρο...

Ως εκ τούτου η Κοπεγχάγη δεν αναμένεται να οδηγήσει σε ουσιαστικές λύσεις που θα βοηθούν το περιβάλλον και θα αντιμετωπίζουν τις κλιματικές αλλαγές για έναν ακόμη λόγο: Και στην περίπτωση της Κοπεγχάγης, αυτό που επιχειρείται είναι μία δήθεν επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων με εργαλεία και σταθμά εκείνα της καπιταλιστικής ανάπτυξης που αντιμετωπίζουν το διοξείδιο του άνθρακα και τα δάση σαν εμπόρευμα, σαν ευκαιρία για επένδυση και για χρυσές μπίζνες του μεγάλου κεφαλαίου. Εξυπακούεται πως και εδώ το λογαριασμό θα κληθούν να πληρώσουν οι φτωχότεροι μέσω διαφόρων τεχνασμάτων και τρόπων, όπως «πράσινοι» φόροι, περιβαλλοντικές πολιτικές που οδηγούν σε ακριβότερο ηλεκτρικό ρεύμα λόγω της αντικατάστασης των υδρογονανθράκων με δαπανηρότερες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.λπ.